Зөвлөлт монгол далд түүх
Эрхлэн гаргасан: Нэпко хэвлэлийн газар
- ISBN: 978-99195-0-057-3
- Хавтас: Зөөлөн
- Хэвлэгдсэн он: 2020
- Хуудас: 519
- Хэмжээ: 205*147мм
- Жин: 642
- Үлдэгдэл: Дууссан
МОНГОЛЧУУДЫН ОЙРХИ ДОРНОД РУУ ХИЙСЭН АЯН ДАЙНЫГ ЗАГАЛМАЙТНЫХ ГЭЖ ҮЗЭЖ БОЛОХ УУ?
Их Монгол улсын дөрөв дэх хаан Мөнх 1251 онд хаан ширээнд суугаад Өмнөд Хятадын Сүн улсын хоёр талаас, мөн Баруун Персийн ассасинуудын эсрэг давшжээ. Ингэхдээ Казвин хотын иргэд ассасинууд гэмт хэрэгт өдөөж байна хэмээн гомдоллосоныг шалтаглан цэрэглэн хөдөлжээ. Персийн энэ хэсгийг Сельжукийн (Түрэгийн) Конийн султанаттай зууралдан байлдаж, Багдадын халифтай зөрчилдөж байсан монгол ноён Байжу захирч байлаа.
Мөнх хаан Өмнөд Хятад руу Хубилайг, Перс рүү Хүлэгүг илгээв. Р.Груссе, Р.Ирвин, Г.В.Вернадский, Л.Н.Гумилев нар Мөнх хаан Хүлэгүг Ойрхи Дорнодын загалмайн шашинтнуудыг лалын дарлалаас чөлөөлөхөөр илгээсэн (өөрөөр хэлбэл, загалмайтны аян дайнд) гэж үздэг нь түүхэн баримтаар нотлогдоогүй гэдэг. Гэвч тухайн улс орныхон ийм хувилбар бас дэвшүүлдэг.
Уг аяныг Шар загалмайтны аян хэмээн тооцдог судлаачид Мөнх хаан загалмайн шашинд ээлтэй ханддаг учраас цэргээ илгээсэн гэж үздэг (эх Сорхугтани, дүү Аригбух, мөн Хүлэгүгийн эхнэр Догуз хатан несториан шашинтай байв). Гэлээ ч монгол, хятад, лалын эх сурвалжид Мөнх хаан дүү нараа чинээлэг газар оронд суулгах гэсэндээ тийш цэрэг илгээсэн гэж бичдэг. Иймээс Персийн жижиг хотын иргэд Байжу ноёнд гомдол мэдүүлснээр шалтаглан Дундад ба Ойрхи Дорнод руу цэргээ илгээжээ.
